Przejdź do treści

kapliczki miejskie

Kapliczki przydrożne i drzewa

Wiele lat temu, w czasie naszych licznych rozmów o drzewach, Śp. Prof. Janusz Hereźniak powiedział do mnie…”Panie Marku, ustawy ustawami, ale jak chce Pan ochronić drzewo, niech Pan powiesi na nim kapliczkę albo krzyż. Działa lepiej niż najlepsze prawo ochrony przyrody!” Zajmując się drzewami od prawie 40-tu lat i patrząc na to, co za mną, muszę stwierdzić, że Pan Profesor miał rację. Może nie w 100 % ta zasada działała, ale wiele z drzew tylko dlatego nie zostało usuniętych, że albo bezpośrednio na nim albo w jego bliskości znajdowała się owa tytułowa „kapliczka” (a czasem tylko krzyż lub święty obrazek).… Czytaj dalej »Kapliczki przydrożne i drzewa

Krzyże i kapliczki w tradycyjnej kulturze wiejskiej

Kapliczka przy ul. Zimna Woda 43

[Marcin Wolniewicz[i]/ 10.2021] Jak wszystkie przedmioty kultury, krzyże i kapliczki funkcjonowały jednocześnie w kilku systemach znaczeń. Z punktu widzenia fundatora były wyrazem jego intencji – wotywnej, jeśli chciał o coś prosić tę siłę, do której się zwracał, dziękczynnej, jeśli chciał wyrazić wdzięczność za spełnienie jego poprzednich próśb, przebłagalne, jeśli chciał zadośćuczynić za swoje winy. Ten ostatni motyw wskazywał już na społeczne znaczenie jego aktu, ponieważ o przebaczenie prosił nie tylko Tego, którego przykazania złamał, ale i członków społeczności, którzy – jak w przypadku średniowiecznych krzyży pokutnych – mogliby wywrzeć na nim zemstę. Aktualniejszym dzisiaj motywem społecznym jest z pewnością chęć… Czytaj dalej »Krzyże i kapliczki w tradycyjnej kulturze wiejskiej

Patroni i ikonografia łódzkich kapliczek

Kapliczka przy ul. Okólnej 185

Poniższe zestawienie ma charakter prowizoryczny. Opiera się na analizie dokumentacji fotograficznej łódzkich kapliczek, wykonanej w czasie realizacji projektu „Kapliczki miejskie – zapomniane dziedzictwo kulturowe” w październiku 2021 r. Zestawienie to będzie sukcesywnie uzuełniane. Uwzględniono w nich nie tylko „gospodarzy” kapliczek, a więc figury lub obrazy znajdujące się w skrzynkach i niszach kapliczek, ale także „gości”, czyli wizerunki umieszczone w ich najbliższym otoczeniu (wplecione w kwiaty, wstawione do ogródka itd.). Praktyka ta, nawiasem mówiąc, mieści się w tradycyjnym obcowaniu z kapliczkami i krzyżami podróżnymi, których sakralność „przyciągała” pamiątki z pielgrzymek, a także stare lub zniszczone dewocjonalia, dotąd przechowywane w domu (zob.… Czytaj dalej »Patroni i ikonografia łódzkich kapliczek

Kapliczki i krzyże: literatura polecana (wybrane)

Krzyż na rogu ulic Złotno i Podchorążych

J. Adamowski, Kategoria przestrzeni w folklorze : studium etnolingwistyczne, Lublin 1999. B. Baranowski, Echa „Żywotów świętych” w folklorze południowej części byłego województwa łódzkiego, „Łódzkie Studia Etnograficzne”, T. 19 (1977), s. 47-100. B. Baranowski, Z badań nad ludową recepcją żywotów świętych, „Lud”, T. 54 (1970), s. 87-114. B. Baranowski, Ze źródeł pierwiastków hagiograficznych w życiu religijnym wsi w drugiej połowie XIX i w początkach XX w., „ZN UŁ”, seria 1, nr 76, 1971, s. 105-127. M. Brensztajn, Krzyże i kapliczki żmudzkie : materyały do sztuki ludowej na Litwie, „Materyały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne”, t. 9, 1907, s. 3-16. A. Białczak, Kapliczki i… Czytaj dalej »Kapliczki i krzyże: literatura polecana (wybrane)

Krótka historia rozwoju Łodzi

Kapliczka przy ul. Zgierskiej 17

Myśląc o łódzkich miejskich kapliczkach, warto przyjrzeć się ich lokalizacji w kontekście rozwoju miasta i wchłaniania okolicznych wsi. Bardzo szybko mozna dojść do wniosku, że typowo „miejskich” kapliczek mamy niewiele. Przeważająca część, to ślad dawnych podłódzkich wsi. Łódź w swoich granicach administracyjnych rozciąga się obecnie na obszarze o powierzchni 293,25 km2. W 1821 roku, u progu rozwoju naszego miasta jako osady fabrycznej jego powierzchnia wynosiła 12,44 km2. Zatem w ciągu dwustu lat terytorium Łodzi powiększyło się ponad dwudziestotrzykrotnie! W toku rozwoju przestrzennego Łódź wchłonęła około stu różnego rodzaju miejscowości: wsi, kolonii, majątków, folwarków, osad młynarskich i karczmarskich. Proces wchłaniania, czyli urbanizacji przestrzennej:… Czytaj dalej »Krótka historia rozwoju Łodzi